Capoten: Effectieve ACE-remmer voor bloeddrukregulatie en hartbescherming
Capoten (captopril) is een bewezen angiotensine-converterend enzym (ACE)-remmer die wereldwijd wordt voorgeschreven voor de behandeling van hypertensie en hartfalen. Als eerstelijnsantihypertensivum verlaagt het selectief de systemische vasculaire weerstand zonder de hartfrequentie te beïnvloeden. Het medicijn vertoont tevens organoprotectieve eigenschappen, met name voor de nieren bij diabetici, en verbetert de overleving bij patiënten met linkerventrikeldisfunctie na myocardinfarct. De snelle opname en korte halfwaardetijd maken een flexibele doseringsaanpassing mogelijk onder strikte medische supervisie.
Kenmerken
- Werkzaam bestanddeel: Captopril 12,5 mg, 25 mg of 50 mg per tablet
- Farmacologische klasse: ACE-remmer (angiotensine-converterend enzymremmer)
- Biologische beschikbaarheid: 60–75% na orale inname
- Tmax: 60–90 minuten na inname
- Eliminatiehalfwaardetijd: ≈2 uur bij normale nierfunctie
- Uitscheiding: voornamelijk renale excretie (40–50% onveranderd)
- Speciale formulering: sulfhydrylgroep verantwoordelijk voor directe ACE-remming
Voordelen
- Verbetert de systemische en pulmonale hemodynamica bij chronisch hartfalen
- Vermindert proteïnurie en vertraagt de progressie van diabetische nefropathie
- Verlaagt de voor- en nabelasting zonder reflex tachycardie te induceren
- Toont neurohumorale modulatie door remming van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem (RAAS)
- Verbetert de inspanningstolerantie en kwaliteit van leven bij hartfalenpatiënten
- Bewezen mortaliteitsvermindering na myocardinfarct met ejectiefractie <40%
Gebruik
Capoten wordt primair ingezet voor essentiële hypertensie (monotherapie of combinatie), congestief hartfalen (NYHA-klasse II–IV), en postinfarct-linkerventrikeldisfunctie. Off-label wordt het soms toegepast bij renale hypertensie, sclerodermierenale crisis, en migraineprofylaxe. Bij diabetische nefropathie vertraagt captopril de achteruitgang van de nierfunctie, zelfs bij normotensieve patiënten.
Dosering en toediening
Hypertensie: Initiële dosis 12,5–25 mg 2×/dag, titratie om de 2–4 weken tot maximaal 50 mg 3×/dag
Hartfalen: Start met 6,25 mg 3×/dag, geleidelijk verhogen tot 50 mg 3×/dag onder hemodynamische monitoring
Post-MI: 6,25 mg startdosis, daarna 12,5 mg 3×/dag, targetdosis 50 mg 3×/dag
Nierinsufficiëntie: Dosisaanpassing vereist bij GFR <30 ml/min (lagere startdosis)
Toediening bij voorkeur 1 uur vóór de maaltijd voor optimale absorptie
Voorzorgsmaatregelen
- Controleer serumcreatinine en kalium binnen 2 weken na start en na dosisverhoging
- Vermijd gebruik tijdens zwangerschap (foetale toxiciteit in 2e/3e trimester)
- Wees alert op hypotensie bij volume- of zoutdepletie (incl. diureticagebruik)
- Overweeg dosereductie bij ouderen en patiënten met collagenosen
- Monitor angio-oedeem (zeldzaam maar potentieel levensbedreigend)
- Bij chirurgie: informeer anesthesist over ACE-remmergebruik wegens hypotensierisico
Contra-indicaties
- Overgevoeligheid voor captopril of andere ACE-remmers
- Angio-oedeem in de voorgeschiedenis (idiopathisch of ACE-remmer gerelateerd)
- Bilaterale renovasculaire stenose of stenose in solitaire nier
- Zwangerschap en borstvoeding
- Gelijktijdig gebruik met aliskiren bij diabetici
- Ernstige aorta- of mitralisklepstenose
Mogelijke bijwerkingen
Vaak (≥1/100): Hoest (droog, persistent), smaakveranderingen, huiduitslag
Soms (≥1/1000): Hypotensie (dosisgerelateerd), hyperkaliëmie, reversible nierfunctiestoornis
Zeldzaam (≥1/10.000): Angio-oedeem, neutropenie/agranulocytose, proteïnurie
Zeer zeldzaam: Hepatotoxiciteit, syndroom van Stevens-Johnson, fotosensibiliteit
Interacties met andere geneesmiddelen
- Diuretica: Versterkt hypotensief effect (stop diureticum 2–3 dagen vóór start)
- NSAID’s: Vermindert antihypertensieve werking en verhoogt nierrisico
- Kaliumsupplementen/kaliumsparende diuretica: Verhoogd risico op hyperkaliëmie
- Lithium: Verhoogde lithiumspiegels (monitor serumconcentraties)
- Allopurinol: Verhoogde frequentie overgevoeligheidsreacties
- Insuline/orale antidiabetica: Versterkte hypoglykemie (dosisaanpassing mogelijk nodig)
Vergeten dosis
Indien een dosis wordt vergeten, neem deze zo snel mogelijk in, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. Sla de vergeten dosis over en hervat het normale schema. Verdubbel nooit de dosis om een vergeten dosis in te halen.
Overdosering
Symptomen: uitgesproken hypotensie, bradycardie, elektrolytstoornissen, nierfalen. Behandeling: leg patiënt in Trendelenburg-positie, voer volume-expansie uit met NaCl 0,9%, overweeg vasopressoren (bijv. noradrenaline) indien nodig. Hemodialyse is effectief gezien de renale excretie van captopril.
Opslag
Bewaren bij kamertemperatuur (15–25°C), beschermd tegen licht en vocht. Buiten bereik van kinderen houden. Niet gebruiken na de vervaldatum (aangegeven op verpakking). Tabletten zijn hygroscopisch – sluit de verpakking goed af.
Disclaimer
Deze informatie vervangt niet het advies van een arts of apotheker. Capoten is een receptplichtig geneesmiddel. Gebruik uitsluitend zoals voorgeschreven. Raadpleeg altijd uw behandelaar bij vragen of bijwerkingen. Dosering en toepassing moeten worden aangepast aan individuele patiëntkenmerken en comorbiditeiten.
Beoordelingen
“Captopril blijft een hoeksteen in de behandeling van hartfalen door zijn bewezen mortaliteitsvoordeel en gunstig hemodynamisch profiel, ondanks de frequente hoest als bijwerking.” – Cardioloog, UMC Utrecht
“Bij onze hypertensiepatiënten met diabetes zien we consistente vertraging van nierfunctieverlies met captopril, zelfs bij normotensie.” – Internist, Amsterdam UMC
“De korte halfwaardetijd vereist frequente dosering maar biedt wel veiligheidsvoordelen bij instabiele patiënten.” – Klinisch farmacoloog, Erasmus MC