Dapsone: Krachtige Behandeling voor Dermatitis Herpetiformis
| Productdosering: 100mg | |||
|---|---|---|---|
| Verpakking (aantal) | per tab | Prijs | Kopen |
| 1000 | €0.08 | €76.92 (0%) | 🛒 In winkelwagen |
| 2000 | €0.07 | €153.83 €134.60 (13%) | 🛒 In winkelwagen |
| 3000 | €0.06
Beste per tab | €230.75 €173.06 (25%) | 🛒 In winkelwagen |
Dapsone is een sulfon-derivaat met uitgesproken ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen, primair ingezet bij de behandeling van dermatitis herpetiformis en lepra. Het behoort tot de klasse van medicijnen bekend als sulfonen en werkt door de migratie en functie van neutrofielen te remmen, wat leidt tot een significante vermindering van ontstekingsreacties in de huid. Door zijn unieke werkingsmechanisme biedt het snelle verlichting van jeuk en blaarvorming, waardoor het een eerstelijnsbehandeling is voor deze chronische aandoeningen. Het vereist wel zorgvuldige monitoring vanwege het potentieel voor hematologische bijwerkingen.
Features
- Werkzame stof: Dapsone (DDS, diaminodifenylsulfon)
- Toedieningsvorm: Oraal tablet (meestal 25 mg en 100 mg)
- Farmacologische klasse: Sulfon-antibioticum/ontstekingsremmer
- Biologische beschikbaarheid: 70-80% na orale inname
- Halfwaardetijd: 20-30 uur (kan variëren)
- Metabolisme: Hepatisch, via acetylering en hydroxylering
- Uitscheiding: Voornamelijk renale excretie
Benefits
- Snel symptomatisch effect: Vermindert jeuk en blaarvorming vaak binnen 24-48 uur
- Hoogwerkzaam bij dermatitis herpetiformis: Leidt tot complete remissie bij de meeste patiënten
- Multifunctioneel inzetbaar: Effectief bij zowel dermatologische als infectieuze aandoeningen
- Goede orale beschikbaarheid: Eenvoudige doseringsfrequentie (meestal eenmaal daags)
- Langdurige werkzaamheid: Geschikt voor chronisch gebruik onder monitoring
- Vermindert ontstekingsschade: Beschermt huidintegriteit en voorkomt littekenvorming
Common use
Dapsone wordt primair voorgeschreven voor de behandeling van dermatitis herpetiformis, een chronische auto-immuunhuidaandoening gekenmerkt door intense jeuk en vesiculaire laesies. Het is tevens een eerstelijnsbehandeling voor lepra (Hansen’s ziekte), zowel in paucibacillaire als multibacillaire vormen. Off-label toepassingen omvatten de behandeling van acne vulgaris (vooral inflammatoire vormen), lineaire IgA-dermatose, subcorneale pustulose, en bepaalde vormen van vasculitis. Bij immunogecompromitteerde patiënten wordt het soms ingezet voor de profylaxe en behandeling van Pneumocystis jiroveci-pneumonie.
Dosage and direction
De initiële dosering voor dermatitis herpetiformis bedraagt meestal 50-100 mg per dag, met mogelijk titratie tot 300 mg dagelijks afhankelijk van de respons. Voor lepra varieert de dosering van 50-100 mg dagelijks voor paucibacillaire vormen tot 100 mg dagelijks voor multibacillaire vormen, altijd in combinatie met andere antilepramiddelen. Tabletten dienen in zijn geheel te worden ingenomen met water, bij voorkeur met voedsel om gastro-intestinale irritatie te minimaliseren. Dosisaanpassingen zijn noodzakelijk bij renale insufficiëntie en bij patiënten met een trage acetylatorstatus.
Precautions
Patiënten dienen regelmatig gecontroleerd te worden op tekenen van hemolyse (vermoeidheid, bleekheid, donkere urine) en methemoglobinemie (cyanose, dyspnoe). Complete bloedbeeldmonitoring wordt aanbevolen wekelijks gedurende de eerste maand, maandelijks gedurende zes maanden, en daarna halfjaarlijks. Hepatische en renale functies moeten periodiek worden geëvalueerd. Patiënten dienen gehydrateerd te blijven om het risico op kristallurie te verminderen. UV-bescherming wordt aanbevolen vanwege mogelijk verhoogde fotosensitiviteit.
Contraindications
Dapsone is gecontra-indiceerd bij patiënten met bekende overgevoeligheid voor sulfonamiden of sulfonen. Andere contra-indicaties omvatten ernstige anemie (Hb <8 g/dL), significante methemoglobinemie, ernstige hepatische disfunctie (Child-Pugh C), en glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PD)-deficiëntie vanwege het risico op acute hemolyse. Gebruik tijdens zwangerschap dient strikt te worden geëvalueerd waarbij de potentiële voordelen opwegen tegen de risico’s.
Possible side effect
- Hematologisch: Hemolytische anemie, methemoglobinemie, agranulocytose
- Dermatologisch: Exfoliatieve dermatitis, erythema multiforme, fotosensitiviteit
- Gastro-intestinaal: Misselijkheid, braken, abdominale pijn, hepatitis
- Neurologisch: Perifere neuropathie, hoofdpijn, slapeloosheid
- Overig: Psychose, hypoalbuminemie, “dapsone-syndroom” (koorts, huiduitslag, lymfadenopathie)
Drug interaction
- Probeneciď: Verhoogt dapsone-spiegels door renale excretie te remmen
- Rifampicine: Verlaagt dapsone-spiegels door inductie van CYP3A4
- Trimethoprim-sulfamethoxazol: Verhoogt risico op hematologische toxiciteit
- Fenytoďne: Kan beide medicijnspiegels beïnvloeden
- Antacida: Verminderen mogelijk de absorptie van dapsone
- Methotrexaat: Verhoogt risico op myelosuppressie
Missed dose
Indien een dosis wordt vergeten, dient deze zo snel mogelijk in te worden genomen, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. In dat geval moet de vergeten dosis worden overgeslagen en de normale dosering worden hervat. Dubbele dosering ter compensatie dient te worden vermeden. Patiënten dienen geïnstrueerd te worden over het belang van regelmatige inname voor optimale werkzaamheid.
Overdose
Symptomen van overdosering omvatten ernstige hemolyse, methemoglobinemie (cyanose, bewustzijnsverlies), misselijkheid, braken en hyperexcitabiliteit. Behandeling is voornamelijk ondersteunend: maagspoeling indien recent ingenomen, toediening van methylthioniniumchloride (methyleenblauw) voor methemoglobinemie, en eventueel bloedtransfusies bij ernstige anemie. Hemodialyse is niet effectief gezien de hoge eiwitbinding.
Storage
Bewaren bij kamertemperatuur (15-30°C) in de originele verpakking, beschermd tegen licht en vocht. Buiten bereik van kinderen houden. Niet gebruiken na de vervaldatum aangegeven op de verpakking. Tabletten dienen niet te worden bewaard in badkamers of andere vochtige ruimtes.
Disclaimer
Deze informatie dient uitsluitend als educatieve richtlijn en vervangt niet het professionele advies van een arts of apotheker. Patiënten dienen altijd het voorschrift en de aanbevelingen van hun behandelaar te volgen. De auteur is niet aansprakelijk voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik of misbruik van deze informatie.
Reviews
“Dapsone heeft mijn dermatitis herpetiformis volledig onder controle gebracht na jaren van frustratie. De jeuk verdween binnen twee dagen.” - Anonieme patiënt, 42 jaar
“Als dermatoloog waardeer ik de voorspelbare werkzaamheid bij de meeste patiënten, hoewel regelmatige bloedcontroles essentieel blijven.” - Dr. Van Dijk, dermatoloog
“Snelle initiële respons, maar moest stoppen vanwege hemolyse. Goede monitoring is cruciaal.” - Anonieme patiënt, 56 jaar