Metformine: Effectieve Regulatie van de Bloedsuikerspiegel bij Diabetes Type 2
Vergelijkbare producten
Metformine is een eerstelijns oraal antidiabeticum, behorend tot de biguanideklasse, dat wereldwijd wordt voorgeschreven voor de behandeling van diabetes mellitus type 2. Het medicijn verlaagt de bloedglucosewaarden primair door het verminderen van de hepatische glucoseproductie en het verbeteren van de perifere insulinergevoeligheid, zonder het risico op hypoglykemie significant te verhogen. Metformine wordt gekenmerkt door een goed veiligheidsprofiel, kosteneffectiviteit en aanvullende cardiovasculaire beschermende effecten, waardoor het een hoeksteen is in de diabetologische praktijk.
Kenmerken
- Werkzaam bestanddeel: Metforminehydrochloride
- Farmacologische klasse: Biguanide
- Toedieningsvorm: Tabletten (vaak met vertraagde afgifte) en oplosbare formuleringen
- Biologische beschikbaarheid: circa 50–60%
- Plasma-halfwaardetijd: ongeveer 6,2 uur
- Uitscheiding: voornamelijk renale excretie, onveranderd
Voordelen
- Verbetert de glykemische controle door verlaging van zowel nuchtere als postprandiale bloedglucosewaarden
- Bevordert gewichtsstabiliteit of bescheiden gewichtsverlies, in tegenstelling tot sommige andere antidiabetica
- Verlaagt het risico op cardiovasculaire events bij patiënten met diabetes type 2
- Geen associatie met hypoglykemie bij monotherapie
- Kosteneffectieve eerstelijnsbehandeling met een uitgebreide evidence base
- Kan mogelijk positieve effecten hebben op de lipidenprofielen en endotheliale functie
Gebruik
Metformine is geïndiceerd als monotherapie of in combinatie met andere orale antidiabetica of insuline voor de behandeling van diabetes mellitus type 2 bij volwassenen en kinderen vanaf 10 jaar, vooral bij aanwezigheid van overgewicht en intacte nierfunctie. Het wordt ook off-label gebruikt bij polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) voor de verbetering van ovulatoire dysfunctie en insulineresistentie.
Dosering en toediening
De startdosering bedraagt doorgaans 500 mg eenmaal daags of tweemaal daags bij de maaltijd, met wekelijkse titratie op basis van tolerantie en glykemische respons. De onderhoudsdosering varieert van 1500 mg tot 2000 mg per dag, verdeeld over 2–3 innames; de maximale dosis is 3000 mg per dag. Metformine moet tijdens of direct na een maaltijd worden ingenomen om gastro-intestinale bijwerkingen te minimaliseren. Bij gebruik van formuleringen met vertraagde afgifte dient de tablet in zijn geheel te worden doorgeslikt.
Voorzorgsmaatregelen
- Nierfunctie dient vooraf en regelmatig tijdens de behandeling te worden gecontroleerd (geschatte GFR).
- Wees alert op symptomen van lactaatacidose, een zeldzame maar ernstige complicatie.
- Voorzichtigheid is geboden bij gelijktijdig gebruik van contrastmiddelen; onderbreek metformine tijdelijk vóór procedures.
- Alcoholgebruik dient te worden beperkt vanwege een verhoogd risico op lactaatacidose.
- Bij ouderen en patiënten met verminderde nierfunctie dient de dosis aangepast te worden.
Contra-indicaties
- Nierinsufficiëntie of nierdysfunctie (eGFR < 30 ml/min/1,73 m²)
- Acute of chronische metabole acidose, inclusief diabetische ketoacidose
- Gedecompenseerde hartinsufficiëntie, recent myocardinfarct of ernstige hypoperfusie
- Ernstige leverinsufficiëntie
- Overgevoeligheid voor metformine of een van de hulpstoffen
- Aandoeningen gepaard gaand met hypoxie (bv. acute ernstige infecties, respiratoire insufficientie)
Mogelijke bijwerkingen
- Gastro-intestinaal: misselijkheid, braken, diarree, buikpijn, metaalsmaak (vaak dosisafhankelijk en tijdelijk)
- Verminderde opname van vitamine B12 bij langdurig gebruik
- Zelden: lactaatacidose (levensbedreigend, presenteert met spierpijn, dyspnoe, maag-darmklachten en vermoeidheid)
- Zeer zelden: hepatische enzymverhogingen, huidreacties
Interacties met andere geneesmiddelen
- Geneesmiddelen die de nierfunctie beïnvloeden (bv. diuretica, NSAID’s) kunnen het risico op lactaatacidose verhogen.
- Bètablokkers, clonidine en alcohol kunnen het hypoglykemische effect maskeren of versterken.
- Cimetidine kan de plasmaconcentraties van metformine verhogen door remming van renale tubulaire excretie.
- Gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen vereist een tijdelijke onderbreking van metformine.
Vergeten dosis
Indien een dosis wordt vergeten, dient deze zo snel mogelijk alsnog te worden ingenomen, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. In dat geval moet de vergeten dosis worden overgeslagen. Neem nooit een dubbele dosis om een vergeten inname te compenseren.
Overdosering
Overdosering met metformine kan leiden tot lactaatacidose, een medisch spoedgeval dat zich uit in misselijkheid, braken, buikpijn, hypothermie, hypotensie en tachycardie. Behandeling bestaat uit symptomatische en ondersteunende zorg, correctie van acidose en eventueel hemodialyse om metformine te verwijderen.
Bewaring
Bewaren bij kamertemperatuur (15–25°C), in de originele verpakking, beschermd tegen vocht en licht. Buiten bereik van kinderen houden. Niet gebruiken na de vervaldatum op de verpakking.
Disclaimer
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vormt geen vervanging van professioneel medisch advies. Raadpleeg altijd een arts of apotheker voor persoonlijk advies, doseringsinstructies en contra-indicaties. Gebruik metformine uitsluiting zoals voorgeschreven door een geregistreerd zorgverlener.
Beoordelingen
Metformine geniet brede erkenning in de diabetologie vanwege zijn werkzaamheid, veiligheid en gunstige effecten op lange termijn. Het wordt beschouwd als een fundament van de behandeling van diabetes type 2 en wordt gesteund door richtlijnen van internationale gezondheidsorganisaties, waaronder de ADA en de IDF. Patiënten waarderen vaak de stabilisatie van de glucosewaarden en het gewichtsneutrale profiel, hoewel initiële gastro-intestinale bijwerkingen soms als hinderlijk worden ervaren.